การแปลความหมายภาพในรูปถ่ายทางอากาศการแปลความหมายรายละเอียดภาพ ในรูปถ่ายทางอากาศนั้น ต้องอาศัยหลักการพิจารณา ทั้งนี้เพราะคนเราสามารถเข้าใจลักษณะภูมิประเทศ จากรูปถ่ายทางเฉียงได้ดี แต่ถ้าเป็นรูปถ่ายทางดิ่งแล้ว อาจจะเกิดความลังเลไม่แน่ใจขึ้นได้ เพราะการมองภาพจากรูปถ่ายแนวดิ่ง ก็เหมือนกับการมองลงมาจากเครื่องบินนั่นเอง ผู้แปลความหมายภาพได้จะต้องศึกษา ฝึกฝน และต้องฝึกหัดทางความคิด เช่นเดียวกับการฝึกหัดทางการมองภาพ ทรวดทรง หลักเกณฑ์ที่ใช้ในการพิจารณารายละเอียด ในรูปถ่ายทางอากาศมีอยู่ด้วยกัน ๗ ประการคือ
๑. รูปร่าง รูปร่างของรายละเอียดในภูมิประเทศ ที่ปรากฏบนรูปถ่าย จะมีลักษณะเป็นภาพแบนราบ รายละเอียดของวัตถุที่มนุษย์สร้างขึ้น จะมีรูปร่างสม่ำเสมอ เป็นระเบียบ เป็นแนวตรง มีโค้งเรียบ ส่วนลักษณะรายละเอียด ที่เกิดขึ้นจากธรรมชาติ จะมีรูปร่างไม่สม่ำเสมอ ไม่เป็นระเบียบ การที่รูปร่างของธรรมชาติแปลกแตกต่างกันนี้ จะเป็นส่วนช่วยให้สามารถแปลความหมาย รายละเอียดในรูปถ่ายได้
๒. ขนาด การพิจารณารายละเอียด เกี่ยวกับขนาดนี้ ต้องมีความรู้เรื่องความสัมพันธ์ และสัมบูรณ์ของขนาด หากเราพิจารณาภาพ ของรายละเอียดในรูปถ่าย และรู้ขนาดที่แน่นอน ของรายละเอียด ที่ปรากฏจริง ในภูมิประเทศแล้ว เราก็สามารถหาขนาดของรายละเอียดอื่นๆ ได้ โดยเปรียบเทียบกับขนาดของรายละเอียดที่ทราบแล้ว
๓. สี วัตถุที่มีสีต่างๆ กันจะมีคุณสมบัติการสะท้อน ของแสงต่างกันด้วย จึงทำให้การเห็นเงา หรือสีของวัตถุเปลี่ยนแปลงไปในรูปถ่าย เนื่องจากฟิล์มรูปถ่ายทางอากาศที่ใช้ ส่วนมากเป็นฟิล์มชนิดธรรมดา ไม่ใช้ฟิล์มสี ดังนั้นสีของวัตถุต่างๆ จึงปรากฏเป็นสีเทาชนิดต่างๆ กัน โดยมีระดับของสีจากชนิดเกือบดำ ไปจนถึงสีขาว ลักษณะของสีเทา ของรายละเอียด ที่ปรากฏบนรูปถ่ายเรียกว่า สีของภาพ ความเข้ม หรือความจางของสีของภาพ จะขึ้นอยู่กับจำนวนแสงสว่าง ที่สะท้อนจากรายละเอียด ในภูมิประเทศ มายังกล้องถ่ายรูป รายละเอียดใด ให้ปริมาณการสะท้อนแสงมาก จะมีลักษณะสีของภาพ ปรากฏค่อนข้างเป็นสีขาว หากรายละเอียดใด ไม่มีอาการสะท้อนแสง ก็จะมีสีของภาพเป็นสีดำ ปริมาณการสะท้อนแสงนี้ ขึ้นอยู่กับโครงสร้าง และชนิดของรายละเอียด ที่ปรากฏในภูมิประเทศ และมุมสะท้อนของลำแสงที่พุ่งมายังกล้องถ่ายรูป
๔. รูปแบบ ลักษณะรายละเอียดในรูปถ่ายจะมีรูปแบบแตกต่างกัน ระหว่างสิ่งที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ กับสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้น เช่น การจัดต้นไม้ในสวน เมื่อเปรียบเทียบกับต้นไม้ที่เกิดขึ้น ตามธรรมชาติแล้ว จะเห็นความแตกต่างได้ชัดเจน
๕. เงา การพิจารณาเรื่องเงา นับว่า เป็นหลักเกณฑ์ที่สำคัญมาก ในการแปลความหมาย รายละเอียดบนรูปถ่ายทางอากาศ การพิจารณารูปร่างของรายละเอียด ให้ได้ผลดี จะพิจารณาจากเงา ได้มากกว่าการพิจารณาจากสีหรือลวดลาย ทั้งนี้เนื่องจากว่า ขนาดทางดิ่งที่แสดงด้วยเงานั้น จะปรากฏให้เห็นเด่นชัดกว่า ขนาดในทางราบ ที่แสดงด้วยภาพของรายละเอียด สีของภาพ รายละเอียดจะเปลี่ยนไปตามสภาพสิ่งแวดล้อม แต่เงาจะแสดงให้เห็นได้ชัดเจน
๖. ตำแหน่งในภูมิประเทศ การพิจารณา รายละเอียดในภูมิประเทศ บางครั้งอาจต้องพิจารณาจากความสูงสัมพันธ์ ลักษณะทางน้ำ เป็นตัวสำคัญอย่างหนึ่ง ที่ใช้พิจารณาลักษณะสภาพดิน หรือการเกิดพืชและพันธุ์ไม่ได้
๗. ความหยาบละเอียด ระดับความหยาบ หรือความละเอียดของภาพในรูปถ่าย อาจใช้ประโยชน์ได้ ในการแปลความหมายภาพ ลักษณะความหยาบละเอียดนี้ เมื่อคิดเท่ากับขนาดวัตถุให้พอดีแล้ว จะมีความสัมพันธ์โดยตรง กับมาตราส่วนรูปถ่าย
ประโยชน์ของการแปลความหมายภาพภูมิประเทศ คือ การนำไปใช้ในกิจการต่างๆ มากมายหลายประการ เช่น การศึกษาด้านธรณีวิทยา รูปร่างของที่ดิน การเกษตร และการใช้ประโยชน์ที่ดิน กิจการด้านป่าไม้ ด้านวิศวกรรม อุตสาหกรรม การวิเคราะห์เป้าหมายทางการทหาร และการข่าว เป็นต้น นับได้ว่า วิธีการนี้มีประโยชน์นานัปการ เหมาะแก่การนำไปใช้ในการพัฒนาประเทศในทุกด้าน
ที่มา :
สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ /
เล่มที่ ๑๒ /
เรื่องที่ ๑๐ แผนที่ / การแปลความหมายภาพในรูปถ่ายทางอากาศ
